W leczeniu niepłodności należy pamiętać o organizmie jako całości. U wielu par przydatna może być pomoc psychologiczna. Szczególną uwagę należy skierować na walkę z nieprawidłową masą ciała, nałogami, stresem oraz życiem codziennym. Właściwe żywienie, umiarkowana aktywność fizyczna, a także zapobieganie depresji to ważne kroki do zmniejszenia trudności z zajściem w ciążę.
O niepłodności zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia mówi się, gdy para przez co najmniej rok bezskutecznie stara się o dziecko, mimo regularnych stosunków i braku stosowania jakichkolwiek metod antykoncepcyjnych. W przypadku osób młodych rzeczywiście można odczekać ten rok, aby rozpocząć leczenie. Zaleca się jednak diagnostykę przed odczekaniem roku w następujących przypadkach:
- kobieta ma powyżej 37 lat,
- występują zaburzenia krwawienia (brak lub znacznie wydłużony cykl),
- występują patologie macicy lub jajowodów albo endometrioza,
- wcześniej już stwierdzono poważne komplikacje ze strony partnera.
Definicja niepłodności rozróżnia również jej rodzaje. Niepłodność można podzielić ze względu na obecność wcześniejszej ciąży na pierwotną lub wtórną. Pierwotna niepłodność dotyczy par, które po raz pierwszy starają się o dziecko, zaś wtórna par, u których pojawiła się ciąża (zakończona porodem żywego lub martwego dziecka albo poronieniem).
Leczenie niepłodności – jakie badania powinna wykonać kobieta.
Po udaniu się do lekarza w pierwszej kolejności zostanie przeprowadzony szczegółowy wywiad. Dla lekarza istotne będą informacje na temat menstruacji (wiek rozpoczęcia, długość cyklu, regularność, objawy), historii zdrowotnej, historii występowania chorób w rodzinie, stylu życia czy ilości partnerów seksualnych. Na tej podstawie dostarcza się informacji o ewentualnych zaburzeniach menstruacyjnych, czy też innych przyczynach niepłodności żeńskiej, wśród których może być nieprawidłowa masa ciała, zbyt duża lub zbyt mała aktywność fizyczna, stres, występowanie różnych chorób (np. cukrzycy, celiakii, chorób tarczycy) czy przewlekłe stosowanie leków.
W dalszej kolejności zostaną wykonane badania hormonalne, m.in. ocena stężenia progesteronu w środku fazy lutealnej, standardowe badanie ginekologiczne oraz obrazowe (np. USG, laparoskopia). Umożliwia to ocenę wytwarzania żeńskich hormonów płciowych, a także ocenę budowy narządów płciowych i wykrycie nieprawidłowych zmian czy niedrożności. Mogą zostać też wykonane testy na obecność przeciwciał, które to niszczą plemniki jeszcze w pochwie. Zaburzenie to może występować u kobiet z chorobami autoimmunologicznymi.
Leczenie niepłodności – jakie badania powinien wykonać mężczyzna.
Czynnik męski w przypadku niepłodności ma równorzędne znaczenie, co czynnik żeński. W tym wypadku również diagnostyka zaczyna się od dokładnego wywiadu, który związany jest ze stylem życia, historią zdrowotną i wcześniejszą płodnością. Lekarz może również zapytać o ewentualną ekspozycję narządów płciowych na substancje toksyczne czy też ciepło, które mają negatywny wpływ na funkcjonowanie jąder. Dokładny wywiad pozwala określić czynniki ryzyka niepłodności takie jak występowanie chorób endokrynologicznych (np. cukrzycy), wenerologicznych czy nowotworowych, przewlekłe leczenie farmakologiczne, zaburzenia wzwodu, stosowanie używek czy też otyłość.
Kolejnym krokiem w diagnostyce będzie ocena drugorzędowych cech płciowych (m.in. budowy ciała i narządów płciowych, rozmieszczenia owłosienia), analiza nasienia i pomiar stężenia hormonów płciowych – przede wszystkim testosteronu i FSH. Badania mogą zostać uzupełnione badaniem moczu, USG, testami na przeciwciała czy analizą nasienia. Te badania pozwalają na stwierdzenie możliwych przyczyn niepłodności związanych z zaburzeniami wytwarzania plemników, nieprawidłową morfologią lub ruchliwością plemników, wadami budowy narządów i ewentualną niedrożnością.
Kolejnym etapem zarówno jak u kobiety i mężczyzny są badania genetyczne.
Farmakologiczne leczenie niepłodności
Leczenie niepłodności poprzez farmakoterapię może polegać zarówno na samej indukcji owulacji, jak i substytucji hormonalnej w celu wyrównania zaburzeń endokrynologicznych.
W farmakologicznej indukcji jajeczkowania wykorzystuje się najczęściej cytrynian klomifenu lub gonadotropiny. Przed wprowadzeniem tego typu leczenia zaleca się normalizację masy ciała (zarówno u kobiet z niedowagą, jak i nadmierną masą ciała).
Niektóre przyczyny u mężczyzn (hipogonadyzm hipogonadotropowy) i kobiet (np. dysgenezja jajników) wymagają natomiast uzupełnienia odpowiednimi hormonami płciowymi. Właściwym postępowaniem będzie także farmakologiczne i dietetyczne leczenie chorób współistniejących takich jak choroby tarczycy, cukrzyca. Doprowadzenie stanu zdrowia do równowagi może przyczynić się do poprawy płodności.
Szpital Podolany jest realizatorem programu polityki zdrowotnej: „Program Wspierania Leczenia Niepłodności Mieszkańców Miasta Leszna na rok 2022”
